Samouzdrawianie - Zmień swoje życie!

Osteoporoza w Polsce dotyka aż 7% kobiet w wieku 45-54 lat i około 25% po 65. roku życia. Dotkliwe następstwa tej choroby w postaci złamań kości szyjki udowej, złamań kręgosłupa powinny uświadomić  kobietom, że najważniejsze w zapobieganiu osteoporozie są działania profilaktyczne takie jak odpowiednia podaż wapnia, czy hormonalna terapia zastępcza.

Czym jest osteoporoza?

Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która charakteryzuje się przewagą resorpcji kości nad jej tworzeniem. U zdrowych ludzi proces niszczenia i odbudowywania tkanki kostnej jest wyrównany. Dzięki temu kości mogą swobodnie się przebudowywać bez groźby nadwątlenia całej konstrukcji. U osób z osteoporozą następuje przewaga działalności osteoklastów (komórek kościogubnych) nad osteoblastami (odbudowującymi kość), co prowadzi do osłabienia kości i zwiększenia ryzyka ich złamania.

Osteoporoza w menopauzie – przyczyny

Jedną z przyczyn pojawienia się osteoporozy w okresie menopauzy jest niedobór estrogenów. Deficyt tych hormonów powoduje przyspieszenie utraty masy kostnej. Dodatkowym czynnikiem, który nasila proces kościogubny jest zmniejszona synteza witaminy D. Spowodowane jest to tym, że wraz z wiekiem spada ilość 7-dehydrocholesterolu w skórze, co utrudnia syntezę cholekalcyferolu. A należy pamiętać, że wytwarzanie witaminy D odbywa się u człowieka głównie drogą przezskórną. Kiedy więc pozyskiwanie cholekalcyferolu tą drogą zostaje zmniejszone, w organizmie powstaje niedobór witaminy D i utrudnione zostaje wchłanianie wapnia. Poza tym z procesem starzenia związane jest również obniżenie stężenia kalcytoniny – hormonu wytwarzanego przez tarczycę. Wpływa on na gospodarkę wapniowo-fosforanową, a jego niedobór wiąże się z utratą masy kostnej. Najnowsze badania wykazują, że również melatonina, czyli hormon syntetyzowany przede wszystkim przez szyszynkę, może mieć znaczący wpływ na masę kostną u kobiet w okresie menopauzy. Zbadane zostało, że kobiety, które otrzymują melatoninę w okresie klimakterium, mają wyraźnie zwiększoną gęstość mineralną kości.

Objawy osteoporozy

Osteoporoza zazwyczaj nie daje wyraźnych sygnałów. Dlatego nazywana jest cichą, podstępną chorobą, która ujawnia się gwałtownie np. przez złamanie ręki czy nogi. Wcześniejszymi symptomami, które mogą sygnalizować delikatnie, że z układem kostnym nie dzieje się dobrze, jest zwykle zwiększone napięcie mięśni wokół kręgosłupa, bolesność przy nich, jak również przy mięśniach międzyżebrowych. Można też zaobserwować bolesność uciskową wyrostków kolczystych oraz stawowych w szczególności w odcinku piersiowym oraz lędźwiowym. O postępującej osteoporozie może świadczyć też pochylenie głowy do przodu oraz zmiany w postawie ciała takie jak np. kifoza piersiowa, czy pogłębiona lordoza szyjna.

Profilaktyka

Profilaktyka osteoporozy w okresie menopauzy jest jednym z elementów procesu leczniczego tego schorzenia. Polega przede wszystkim na zatrzymaniu spadku masy kostnej, jak i na zapobieganiu upadkom.

Zatrzymanie spadku masy kostnej – pomocna dieta

Wapń

Podstawowym działaniem w profilaktyce osteoporozy jest dostarczenie odpowiedniej ilości wapnia.  Osoby dorosłe powinny dostarczać go sobie w ilości co najmniej 1200 mg na dobę. Ujemny bilans wapnia, czyli nie dostarczenie sobie w wystarczającej  dawce wraz z pożywieniem, prowadzić będzie do utraty masy kostnej i związanych z tym złamań. Przykładowa ilość wapnia w pożywieniu, według Instytutu Żywności i Żywienia, to 300 mg Ca w szklance mleka (250 ml), 150 mg Ca w 100 g twarogu, 1300 mg w 100 g żółtego sera. Należałoby więc w ciągu dnia wypić 4 szklanki mleka, albo zjeść całe opakowanie żółtego sera, aby dostarczyć sobie wystarczającej ilości Ca. Choć dostarczanie sobie wapnia wraz z dietą nie jest trudne, to jednak mogą istnieć przeszkody w jego przyswajaniu związane np. z problemami jelitowymi. Problem z dostarczeniem odpowiedniej ilości wapnia mogą mieć również osoby cierpiące na alergię białka krowiego. Wówczas rozsądnym rozwiązaniem byłoby po sięgnięcie po suplement diety zawierający wapń w rekomendowanej ilości 1200 mg np. Calperos duo.

Witamina D

Aby wapń mógł być dobrze przyswojony przez organizm, niezbędna jest również odpowiednia ilość witaminy D. Powoduje ona lepsze wchłanianie wapnia i fosforu w jelicie cienkim, dzięki czemu zwiększona może zostać gęstość mineralna kości. Głównym źródłem witaminy D jest synteza przezskórna dokonywana pod wpływem promieni słonecznych. Jednak w naszej szerokości geograficznej synteza ta zachodzi tylko od kwietnia do września. W pozostałych miesiącach roku nie jest możliwe więc uzyskanie jej poprzez ekspozycję na słońce. W związku z tym warto sięgnąć po Calperos – suplement diety zawierający witaminę D połączony od razu z wapniem, który zapewni odpowiednią ilość cholekalcyferolu.

Zapobieganie upadkom

Aktywność fizyczna w okresie menopauzy i pomenopauzalnym jest niezwykle istotnym czynnikiem, który potrafi ograniczyć ryzyko upadku i związanych z tym złamań osteoporotycznych. Poprawia ona ogólną sprawność fizyczną, przywraca prawidłową koordynację, zapewnia odpowiedni balans ciała. Ponadto same ćwiczenia wzmacniają na tyle tkankę kostną, że staje się ona odporniejsza na złamania, nawet jeśli dojdzie do minimalnego upadku. Oprócz ćwiczeń fizycznych, u osób starszych zaleca się również odpowiednią adaptację otoczenia np. zmniejszoną liczbę dywaników, o które łatwo się potknąć, progów w drzwiach itp.

Leczenie

Leczenie osteoporozy polega przede wszystkim na podaniu takich leków, które zwiększą wchłanianie wapnia i jednocześnie ograniczą resorpcję kości. W leczeniu farmakologicznym stosuje się przede wszystkim bisfofoniany, które hamują działanie osteoklastów. Ponadto podaje się kalcytoninę, fluor, jak i zaleca się skorzystanie z hormonalnej terapii zastępczej.

Hormonalna terapia zastępcza

Samo spożywanie wapnia i witaminy D może nie wystarczyć do poprawienia gęstości kości, jeśli osteoporoza powiązana jest spadkiem hormonów. Z tego też względu kobiety w okresie menopauzy powinny rozważyć ewentualność podjęcia hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), która uzupełniłaby niedobór estrogenów oraz progesteronu. Dzięki wyrównaniu poziomu estrogenów możliwe byłoby przywrócenie procesu odbudowywania kości do tego, który był przed menopauzą. Estrogeny powodują bowiem zwiększone wchłanianie wapnia, a tym samym wspierają proces kościotwórczy. Badania Baggera i wspólników pokazują, że nawet krótkotrwałe stosowanie HTZ (przez 3 lata) u osób powyżej 60 roku życia prowadzi do długoletniej ochrony kości. U kobiet stosujących hormonalną terapię zastępczą obserwuje się np. zmniejszenie przypadków złamania kości udowej aż o 34 %. Hormonalną terapię zastępczą proponuje się zwykle kobietom z niską masą ciała, u których pojawiają się pierwsze objawy menopauzy takie jak uderzenia gorąca, poczucie zmęczenia, spadek libido itp. Zawsze przed podjęciem hormonalnej terapii zastępczej należy jednak rozważyć wszystkie za i przeciw takiej kuracji.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• Z. Ostrowska, Menopauza, otyłość, a stan kośca, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” 2009, nr 63, s. 39-43, http://www.phmd.pl/api/files/view/25837.pdf
• G. Andryskowski, Suplementacja wapnia po menopauzie, „Przegląd menopauzalny” 2006, nr 5, s. 329-332, https://search.proquest.com/openview/f434cfbefdd0adc827317d0bd75540de/1?pq-origsite=gscholar&cbl=1286340
• K. Suchecka-Rachoń, D. Rachoń, Rola hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) u kobiet w okresie pomenopauzalnym, „Choroby serca i naczyń” 2005, nr 2 (3), s. 115-124, https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/view/12197
• Ocena aktywności ruchowej i sprawności fizycznej kobiet po 65 roku życia, ze zdiagnozowaną osteoporozą. Doniesienia wstępne, praca zbiorowa, „Wydawnictwo UR” 2014, nr 1, s. 62-73, http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-70ca78e9-d67b-42b9-b7ef-117a61bfe0a2
• E. Czerwiński, A. Sawiec, P. Działak, M. Kołacz, Leczenie osteoporozy „Ortopedia. Traumatologia. Rehabilitacja”, 2002, nr 4 (2), s. 191-199, http://nowa.kcm.pl/_files/File/PDF/2002_Czerwinski_Sawiec_Leczenie_OP_OTR.pdf